Kerstbrood

Het was 1958 en een lange wandeling midden in de nacht voor Wimpie van tien. Op kerstavond vertrokken we om half elf met de tram naar de Haagse binnenstad. Op de Prinsengracht in een klooster vierden we de katholieke nachtmis die stipt om twaalf uur begon. De eerste heilige mis was een hoogmis met drie heren en bevatte alle elementen van een reguliere eucharistieviering met natuurlijk een imposante preek. Onderwerpen genoeg met kerstmis, vooral in het centrum van een grote stad in de vijftiger jaren waar armoe, prostitutie en dakloosheid hulpverleners elke dag bezig hielden. Van de onbevlekte ontvangenis van Maria is het een kleine stap naar ongewenste zwangerschappen die frequent voorkwamen. De eenvoudige komaf van Jozef als timmerman die de Verlosser zou gaan opvoeden was een dankbaar opstapje naar het belang van deugdzaamheid boven rijkdom. De wijzen uit het Oosten die de ster volgden werden gebruikt om over de betekenis van hun herkomst, de symboliek van hun geschenken en hun dienstbaarheid aan een betere wereld te spreken. Na de eerste mis volgden er volgens katholieke gewoonte nog twee missen, die afgeraffeld werden en waarbij alleen de rituelen telden en ik tot op heden nog steeds niet snap waarom dat nodig was. Na bijna drie uur eredienst liepen we in de kou, de sneeuw of de regen terug naar huis waar we een uur later aankwamen. We waren vrijwel de enigen op straat en ik voelde me een stuk ouder dan ik als tienjarige was. Thuisgekomen in een koud huis werd de kolenkachel weer opnieuw aangemaakt met kranten, hout en kolen. De tafel werd inmiddels gedekt en traditioneel aten we vers wit brood met boter en boerenham. Het brood was de vorige dag door mijn vader gebakken volgens een recept dat hij als kleine jongen in Zeeuws-Vlaanderen geleerd had van de dorpsbakker. Dat luchtige verse brood, met krokante korst vanwege de finishing touch door het bestrijken met eigeel, staat mij bij als at ik het gisteren. We hadden het niet breed, de kerk had een duidelijke functie, en een witte boterham met boerenham stond voor tevredenheid. Simpeler kan ik het niet maken. Elke kerstmis herinner ik mij opnieuw mijn broodbakkende vader, de drie nachtmissen en ons nachtelijke kerstontbijt. De eerste kerstdag sliepen we uit, naar de mis waren we tenslotte al geweest. Genoeg voor drie dagen, we konden weer even vooruit.

Advertentie